“6’lı Masa”yı oluşturan CHP, İyi Parti, DEVA, SP, DP ve GELECEK Partisi, genel başkanlarının da katılımıyla bir hafta önce düzenlediği toplantıda “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” için yapmayı planladığı anayasa değişikliğini açıkladı.
Bu Anayasa Değişikliği Önerisini vatandaşa sorduk;
”6’lı Masa”nın Üzerinde Uzlaştığı 84 Maddelik anlaşma halkın büyük bir bölümünde, olumlu karşılık buldu…
Yapılan değişiklikte Cumhurbaşkanlığı Sistemi’ne son verilirken, milletvekilliğinin düşürülmesi Anayasa Mahkemesi kararına bağlanıyor. Parti kapatma da zorlaştırılıyor. OHAL dönemlerinde KHK uygulamasına son veriliyor.
“Şimdi Demokrasi Zamanı” sloganıyla yapılan açıklamaya göre “6’lı Masa” anayasanın 84 maddesinde değişiklik için anlaşmaya vardı. Seçimlerden hemen sonra TBMM’ye sunulacağı belirtilen anayasa değişiklik önerileri, CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu, Demokrat Parti Genel Sekreteri Serhan Yücel, Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı Serap Yazıcı, İYİ Parti Genel Sekreteri Uğur Poyraz ve Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kaya tarafından parça parça tanıtıldı. Açıklanan anayasa değişikliği önerilerinden bazıları şöyle:
Partili cumhurbaşkanlığı dönemi sona erecek
Cumhurbaşkanı 7 yıllığına halk tarafından seçilecek ve seçimle beraber partisiyle ilişkisi sona erecek. Görevi sona eren bir cumhurbaşkanı, seçimle gelinen siyasi bir görev üstlenemeyecek. Cumhurbaşkanına, TBMM Başkanı vekalet edecek. Cumhurbaşkanının kanunlar üzerindeki zorlaştırıcı veto etkisi sona erdirilip geri gönderme hakkı veriliyor
Anayasaya özgürlükçü anlayış kazandırılacak
Anayasa, temel hakları “ödev” olarak vurgulayan ve hürriyetleri ödev kavramıyla sınırlayan anlayıştan arındırıyor. Anayasada “temel hak ve ödevler” yerine “temel hak ve hürriyetler” yer alacak.
Eleştiri hürriyeti güvence altına alınacak
Düşünce, kanaat ve ifade hürriyeti tek bir maddede düzenleniyor. Anayasanın 25. maddesinde yapılacak değişiklikle eleştiri hürriyeti güvence altına alınıyor. Keyfi sınırlamaların önüne geçiliyor.
Parti kapatma zorlaştırılacak
Siyasi parti kapatma davalarının açılması zorlaştırılıyor. Şiddete başvurma ya da şiddeti teşvik hariç olmak üzere parti kapatma davalarının açılabilmesi için ihtar şartı getiriliyor. Kapatma davasının açılabilmesi, TBMM’nin üçte ikisinin oyuyla alınacak izne bağlanıyor. Milletvekillerinin meclis kürsüsünde kullandığı ifadelerin parti kapatma davalarında delil olamayacağı düzenleniyor. Bu davalardan çıkabilecek yaptırımlara idari para cezası ekleniyor.
Dokunulmazlığın kaldırılması zorlaştırılacak
Milletvekillerinin sadece ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü halinde dokunulmazlıktan faydalanamayacağı düzenleniyor. Anayasanın 83. maddesinde Anayasanın 14. maddesine yapılan atıf metinden çıkarılıyor. Dokunulmazlığın kaldırılması için üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar alınacağı hükmü getiriliyor. Milletvekili düşme kararında bireysel başvuru yoluna gidilmiş ise Anayasa Mahkemesinin kararının bekleneceği düzenleniyor.
Kadına şiddetten suçlu bulunanlar milletvekili olamayacak
Affa uğramış olsalar bile cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı, kadına yönelik kasten yaralama ve edimi ifasını fesat karıştırma suçlarından hüküm giymiş olanların milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olamayacağı hükmü getiriliyor.
Uluslararası anlaşmalardan çekilme
Uluslararası anlaşmalardan çekilme kararı açıkça TBMM’nin uygun bulmasına bağlanacak. Türkiye’nin taraf olduğu bir uluslararası anlaşmadan çekilme için TBMM’nin uygun bulması şartı Anayasada açıkça yer alacak.
Meclis’e bütçe yetkisi
Bütçe yetkisi Meclise iade ediliyor. Hükümetlerin politikalarını Bütçe Kanununun sınırlarına uygun olarak yürütmelerini sağlamak amacıyla Kesinhesap Anayasada ayrı bir maddede düzenleniyor. Değişikliğe göre, Kesinhesap Komisyonu kuruluyor ve başkanının ana muhalefet partisinin milletvekili olması şartı getiriliyor.
Gensoru
Hükümet, başbakan ve bakanlar hakkında gensoru verme yetkisi tesis ediliyor. Bu yenilikle, Bakanlar Kurulu aleyhine verilen güvensizlik önergelerine yeni Başbakanın isminin eklenmesi zorunlu kılınıyor. Böylece meclis, istikrarın gereği olarak ancak yeni hükümeti kurmakta birleşebilirse mevcut hükümeti düşürebilecek.
HSK kapatılacak
Hakimler ve Savcılar Kurulu kapatılarak Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu kuruluyor. Yargı bağımsızlığının sağlanması için Adalet Bakanı ve yardımcısının Hakimler Kurulu üyesi olmasına son veriliyor.
OHAL KHK’larına son verilecek
OHAL KHK’ları kaldırılıyor. Olağanüstü Hallere ilişkin tedbirlerin Olağanüstü Hal Kanunu ile düzenleneceği ve Olağanüstü Hal Kanunu ile bu kanundan kaynaklı idari eylem ve işlemlere karşı yargı yolunun kapatılamayacağı açıkça yer alıyor.
Savunma ve iddia makamı eşitlenecek
Hakim ve savcılara coğrafi teminat getiriliyor. Savunmanın bağımsızlığı vurgulanıyor. Yargılama sürecinin temel unsurlarından biri olan savunma makamı, ilk defa, bir anayasa hükmüyle düzenlenerek bu makamın iddia makamıyla eşit bir statüye kavuşturulması sağlanıyor. Her ilde bir baro olacağı açıkça Anayasada düzenleniyor.
Sayıştay ve YSK yüksek mahkeme olacak
Sayıştay yüksek mahkeme statüsüne kavuşturuluyor. Kurumun denetim yetkisinin kapsamı genişletiliyor. Yüksek Seçim Kurulu Anayasada yargı bölümünde bir yüksek mahkeme olarak düzenleniyor, kurulun niteliği açıklığa kavuşturuluyor. Yüksek Seçim Kurulunun seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkına ilişkin kararları Anayasa Mahkemesinin denetimine açılıyor.
Belediye başkanlarının görevden uzaklaştırılmasına Danıştay karar verecek
İçişleri Bakanlığı’nın belediye başkanlarını ve meclis üyelerini görevden uzaklaştırma yetkisi kaldırılıyor. Onun yerine Danıştay kararı şartı getiriliyor. Görevden uzaklaştırmanın en fazla altı ay sürebileceği düzenleniyor.
YÖK kaldırılacak
Yükseköğretim Kurulu kaldırılıyor. Üniversitelerin akademik, idari ve mali özerklikleri ihlal edilmemek kaydıyla planlama ve koordinasyon kurulu olacak Yükseköğretim Üst Kurulu düzenleniyor.
”6’lı Masa” tarafından yapılan Anayasa değişikliği önergesini, vatandaşlara sorduk, vatandaşların büyük bir çoğunluğu yapılan çalışmanın yerinde ve doğru bir öneri olduğunu belirterek bu maddelerin yasalaşması için tam destek vereceklerini belirttiler.
